Evrendeki Bilinen En Uzak Nesne

Merkezdeki kırmızı nokta GRB-090423'ü gösteriyor.

Gökbilimciler Ulusal Bilim Vakfı Radyo Teleskobunu kullanarak (VLA) çok uzaklardaki nesneler hakkında ve dolayısıyla da evrenin oluşumu hakkında bilgi sahibi oluyorlar. Gama ışını parlaması (GRB) olarak bilinen olay aslında devasa bir yıldız patlamasıdır.

23 Nisan'da Dünya'dan 13 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir patlamayı NASA'nın Swift uydusu saptamıştı. Bu uzayda bilinen en uzak nokta olarak kayıtlara geçti. Çünkü söz konusu patlamayı oluşturan nesne evren henüz 630 milyon yıl yaşındayken oluşmuş. Bu da evrenin şu anki yaşının dörtte biri zamanına denk geliyor.

Ulusal Radyo Gözlemevi'nden Dale Frail: "Bu patlama ile evrenin erken dönemine ilişkin kanıtlar elde ediliyor ve o zamandan bu zamana evrenin yapısında köklü değişiklikler olduğu ortaya çıkıyor. Geçmiş dönemde oluşan yıldız ve ilk gökadalarla başlayan değişimler devam ediyor. Görülen patlama eski bir nesnenin patlamasıdır " diyor.
VLA-Çok Büyük Anten Dizisi

Tüm dünyadaki gökbilimciler GRB-090423 (GRB, gama ışını patlamasıdır. Yandaki rakamlar ise patlamanın keşfedildiği tarihi yıl/ay/gün olarak belirler) keşfedildiğinden bu yana verileri incelemekle uğraşıyorlar. VLA, ilk günkü keşfin ardından geçen birinci haftanın sonunda nesneden gelen radyo dalgalarını kaydetti. Ancak bu kayıtlardan iki ay sonra nesne birden gözden kayboldu.

Bilim insanları patlamanın yüksek enerji içerdiğini ve küresel boyutta bir patlama yapan orta boy bir yıldızın çevresini saran ve genişleyen homojen ince bir gazın oluştuğunu belirledi.

Gökbilimcilere göre evrenin ilk zamanlarında oluşan yıldızlar günümüz yıldızlarından daha farkıydı. Daha parlak, daha büyük ve daha sıcaktılar. Bu bilgiyi test etmek için ancak GRB-090423 gibi çok uzaklardaki parlamalarla gerçekleşebiliyor.

2012'de tamamlanması planlanan ALMA (Atacama Büyük Milimetrik ve Milimetre altı Anten dizisi) ve ELMA (Genişletilmiş Çok Büyük Anten dizisi) ile bu tür patlamalar daha yoğun bir şekilde incelenebilecek.

Kaynak: Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi

Devamı...>>

Avcı Göktaşı Yağmuru Bugün

Bugün gece Avcı (Orion) Takımyıldızı'nın doğuşuyla birlikte göktaşı yağmuru da başlayacak. Dünya bir süredir Halley Kuyrukluyıldızının kalıntılarını bıraktığı bölgenin içinde bulunuyordu ve bugün bu bölgenin en yoğun olduğu alandan geçecek. Bölgeden geçerken saatte 20 dolayında göktaşı dünya atmosferinde yanarak "yıldız kayması" görünmesini sağlayacak. Havanın açık olduğu yerlerde bir miktar uykusuzluğa değer. Göktaşı yağmuru gece 23:00'dan sonra doğu ufku üğzerinden doğacak olan Avcı Takımyıldızı ile başlayacak ve Güneş doğana kadar güzel bir gökyüzü keyfi verecektir.

Halley kuyrukluyıldızının kalıntıları dünya atmosferine saatte 200 bin km dolayındaki bir hızla çarpacak. Avcı Göktaşı yağmuru yılın seyre değer en iyi göktaşı yağmurları arasında gösteriliyor. Aşağıdaki şemada Orion takımyıldızının hemen üstünde sarı ile yazılı Radiant, yağmurun merkezini göstermekte.


Devamı...>>

Herschel'den Bir Bölgenin Detaylı Görüntüsü

Herschel’in performansını ölçmek için yapılan testler sonucunda Samanyolu’nun bir bölgesinin daha önce görülmemiş detayları ortaya çıkarıldı. SPIRE/PACS fotometreleriyle gökada merkezine 60 derece yakınlıktaki bir alanda 2x2 derecelik alan içindeki takımyıldızların görüntüsü alındı. Bölgede görüş alanı içinde yoğun molekül bulutları göze çarpıyor. Daha önceki kızılötesi araçlarından farklı olarak Herschel, SPIRE ve PACS araçlarıyla alandaki yeni yıldız oluşumları da bulunabiliyor. Ortaya çıkan görüntülerle, gökada düzlemindeki soğuk yapının önceden bilinemez ölçüde son derece zengin molekülleri barındırdığı görülüyor.

Aşağıda, sağdaki görüntü PACS ve soldaki görüntü SPIRE aracı ile alınmıştır. (Fotoğraflar: ESA/Herschel)



Yıldızlararası ortamdaki moleküller yoğunlaşarak yeni yıldızlar oluşturma eğilimine girmiş gibi görünmektedir. Gözlemler ile bu soğuk yapının içeriği, sıcaklığı, kütlesi gibi değerler ile yeni bir yıldız oluşturmak için çöken bir yapının olup olmadığı bulunabilecek. Herschel ile gökbilimciler yıldız oluşumları, Samanyolu ve yakın gökadalardaki yıldızlararası ortamdaki madde hakkında bilgi edinebilecekler.
Herschel, gelişmiş fotometresi, görüntüleme ve geniş bir alanı haritalayabilen tayf ölçeriyle çok yönlü bir gözlemevi gibidir. SPIRE/PACS paralel modu, Herschel’in en güçlü ve etkili gözlemsel araçlarından biridir. SPIRE ve PACS kameraları uzayı, aynı anda düzenli olarak taramaktadır. Herschel’in ömrünü uzatan helyum soğutucusu sayesinde de teleskop farklı araçlarını kullanarak farklı dalga boylarında aynı bölgeyi inceleyebilmektedir.

Kaynak: ESA-Herschel

Devamı...>>