Gökyüzünün İlginç Cisimleri: TYC 8241 2652 Yıldızının Diskine Ne Oldu?

Gökyüzünün İlginç Cisimleri: TYC 8241 2652 Yıldızının Diskine Ne Oldu?

TYC 8241 2652 Erboğa takımyıldızında, bizden 460 ışık yılı uzaklıkta bir yıldızın katalog adı, o nedenle uzun, biz bu yazıda ondan sadece TYC yıldızı diye sözedelim. Bu genç yıldızın çevresi toz bir disk ile çevrili, Güneş sisteminin ilk zamanlarına benzediği için gökbilimciler yıldızı sürekli gözetim aktında tutmuşlar. Yıldızın yaşı yaklaşık 10 milyon yıl olarak tahmin ediliyor ve bu yaşta yıldızlar çevrelerindeki maddelerin tamamını temizleyemezler özellikle ekvator bögesinde kalan ve yıldızı saran toz diskini. Bu diskten dünyamız gibi kayalık gezegenler oluşur. Toz diskler kırmızıöte bölgede, özellikle 10 mikron dalgaboyunda ışıma yaptıklarından fotoğrafları bu dalgaboyuna duyarlı kameralar ile alınır.

İlk Kırmızıöte bölgede çekilen fotoğrafı 1983 yılına ait. Gökbilimciler Mayıs 2008 tarihinde Şilideki Gemini Gözlemevi teleskoplarından biri ile aldıkları görüntü 1983 görüntüsü ile aynı. Gözlemeye devam ediyorlar ve Ocak 2009 da tekrar TYC yıldızını görüntülüyorlar ve ilginç bir durum ile karşılaşıyorlar. Disk ortadan yok olmuştur. Evrende hiçbir şey bu kadar hızlı gelişmediği için kendilerinin bir hata yaptığından şüpheleniyorlar ama olayın gerçek olduğu ortaya çıkıyor, çünkü NASA'nın WISE adlı Uzay teleskobu ile alınan kırmızıöte görüntüsünde de disk görünmüyor.

Bu toz disk nereye gitti, acelesi neydi diye sorarsanız gökbilimcilerin bu konuda da çeşitli modelleri vardır. Bu modellerden birinin adı “Çarpışma Heyelanı”, buna göre disk içinde iki büyük cisim çarpıştıklarında çevrelerine çok ince toz parçacıkları püskürtür. Yıldızdan çıkan elektromanyetik ışınımın basıncı bu ince tozları sistemin dışına atar. Bu süreç diskteki diğer parçacıklara da uygulanır ve çarpışma heyelanı çok hızlı olur. Bu araştırmadan çıkaracağımız önemli sonuç evrenin kırmızıöte bölgede gözlenmesi bize çok şey öğretir ki bu nedenle DPT desteği ile 4 metrelik teleskobu ile Doğu Anadolu Gözlemevini kurmaya çalışıyoruz.


Prof. Dr. Ethem DERMAN